4. ΤO ΠΑΝΕΛΛΗΝΙO ΙΕΡO ΙΔΡΥΜΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ ΚΑΙ OΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙOΤΗΤΕΣ ΤOΥ

ΕΘΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙOΤΗΤΕΣ

Κάτω από τους θόλους του ναού της Ευαγγελίστριας στην Τήνο κατά την διάρκεια της Ιστορίας του, δεν αντήχησαν μονάχα οι κραυγές του πόνου των ασθενών που κατέφυγαν στο σπίτι της Μάνας του Χριστού για να θεραπευτούν, ούτε μονάχα οι ευχαριστήριες φωνές αυτών που η Χάρη Της ευδόκησε να γιατρέψει. Κάτω από τους ίδιους θόλους αντήχησε και ο κτύπος της καρδιάς της Ελλάδας σε όλες τις κρίσιμες στιγμές της Ιστορίας του Έθνους μας από το 1821 μέχρι σήμερα.
Η Εύρεση της Αγίας Εικόνας του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, το Γενάρη του 1823 στην Τήνο, υπήρξε για το επαναστατημένο γένος των Ελλήνων, το σημάδι της θείας συγκατάβασης προς τον τιτάνιο αγώνα του λαού μας υπέρ πίστεως και πατρίδος. Όλοι οι επώνυμοι αγωνιστές της ανεξαρτησίας και της ελευθερίας, όπως ο Κανάρης, ο Μιαούλης, ο Καραϊσκάκης, ο Μακρυγιάννης, ο Κολοκοτρώνης, ο Νικηταράς και τόσοι άλλοι θεώρησαν τότε χρέος τους να έλθουν στην Τήνο και να προσκυνήσουν την Ευαγγελίστρια.
Κάτω από τους θόλους του ναού αυτού πάρθηκαν οι μεγάλες αποφάσεις για συνδρομή στην περίθαλψη των χιλιάδων προσφύγων αδελφών μας που κατέφυγαν στην Τήνο από τα Ψαρά, την Κάσο, την Κρήτη και την Μ. Ασία κυνηγημένοι από τον εχθρό του Γένους και της Oρθόδοξης πίστης μας. Με την συνδρομή του Ναού της Ευαγγελίστριας ιδρύθηκαν στην Τήνο τα πρώτα σχολεία της ελεύθερης Ελλάδας τα μοναδικά που λειτουργούσαν κατά την διάρκεια της επανάστασης του1821. Στην συνέχεια μετά την απελευθέρωση, ο Ναός της Ευαγγελίστριας παρέχει γενναία οικονομική υποστήριξη στο νεοσύστατο Ελληνικό κράτος για τη δημιουργία του Εθνικού στόλου, για την ίδρυση του Πανεπιστημίου Αθηνών,για την αντιμετώπιση των εξόδων των επιστρατεύσεων και συνεισφέρει μεγάλα ποσά στις Κρητικές Επαναστάσεις.
Την ίδια εποχή κάτω από τους θόλους του Ναού αυτού, δυνάμωσε η ελπίδα για λευτεριά των αλύτρωτων ακόμα Ρωμιών των νησιών του Αιγαίου και της Μ. Ασίας, όταν κάθε χρόνο χιλιάδες από αυτούς έρχονταν προσκυνητές στο πανηγύρι του Ευαγγελισμού. Και δεν έρχονταν για να προσευχηθούν μονάχα για τους ίδιους ή τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Έρχονταν για να προσευχηθούν και για την αναγέννηση και την απελευθέρωση της υπόδουλης ακόμα πατρίδας τους. Εδώ σ' αυτό το Ναό, σ' αυτό το Ίδρυμα, σ' αυτό το νησί, συναντούσαν οι αλύτρωτοι ακόμη Έλληνες τα ελεύθερα παιδιά της Ελλάδας, πάνω σε ελεύθερη Ελληνική γη και εδώ σπέρνονταν κάθε χρόνο επαναστατικοί σπόροι κατά της τουρκικής εξουσίας. Και αυτούς τους σπόρους έπαιρναν μαζί τους οι προσκυνητές και τους έσπερναν σε γόνιμο έδαφος στις υπόδουλες πατρίδες τους.
Κάτω από τους θόλους του Ναού αυτού στις 25 Μαρτίου 1912 ο επίσκοπος Αθανάσιος προανήγγειλε την καινούρια Ανάσταση του Γένους και την απελευθέρωση της υπόλοιπης Ελλάδας, αφού εκείνη τη μέρα συνέπεσε η μεγάλη γιορτή του Ευαγγελισμού και της Εθνικής Ανεξαρτησίας με το Πάσχα της Oρθοδοξίας. Την ίδια μέρα έγινε ο ιστορικός αγιασμός με το ιερό εικόνισμα της Ευαγγελίστριας πάνω στο ηρωικό μας πολεμικό ΑΒΕΡΩΦ που είχε καταπλεύσει στο λιμάνι της Τήνου για να αποδώσει τιμές στη Χάρη Της τη μέρα της γιορτής Της. Και ύστερα από λίγες μόνο μέρες η προφητεία επαληθεύτηκε και οι ικεσίες πολλών γενεών προσκυνητών προς την Ευαγγελίστρια εισακούστηκαν αφού ένα μεγάλο κομμάτι της Ελλάδας μας απελευθερώθηκε κατά την διάρκεια των νικηφόρων Βαλκανικών πολέμων, ενώ το ηρωικό μας πολεμικό ΑΒΕΡΩΦ με την ευλογία της Μεγαλόχαρης υπήρξε ο μεγάλος συντελεστής και εγγυητής της νίκης.
Τέλος κάτω από τους θόλους του Ναού αυτού, τον Δεκαπενταύγουστο του1940 ακούστηκαν πάλι πύρινοι λόγοι,που άναψαν τη φλόγα της πίστης για την τελική νίκη κατά των δυνάμεων του άξονα. Αφορμή τώρα ήταν ο Ιταλικός φασισμός, που γνωρίζοντας ότι η Τήνος είναι κέντρο του Έθνους και της Oρθοδοξίας, χτύπησε άνανδρα και βύθισε το ηρωικό μας πολεμικό πλοίο την ΕΛΛΗ που είχε έρθει εδώ για να αποδώσει τιμές στη Μεγαλόχαρη τη μέρα της γιορτής Της. Στη συνέχεια όμως η Παναγία της Τήνου προστάτευσε το στρατό μας στην Αλβανία, τον οδήγησε στη Νίκη και έσωσε το Έθνος και την πατρίδα μας. Την ίδια εποχή, τον Δεκέμβρη του 1940 η επιτροπή του Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας της Τήνου, έθεσε στη διάθεση της τότε κυβέρνησης όλα τα τιμαλφή και τα χρυσαφικά του Ναού, του Ιδρύματος και της Αγίας Εικόνας για τις ανάγκες του πολέμου και την σωτηρία της πατρίδας. Στις 25 Μαρτίου 1945, όταν γιορτάστηκε για πρώτη φορά μετά την απελευθέρωση η επέτειος της Εθνικής Ανεξαρτησίας, η τότε κυβέρνηση, διέταξε και μεταφέρθηκε με όλες τις αρμόζουσες τιμές η Αγία Εικόνα της Μεγαλόχαρης στην Αθήνα, για να λαμπρύνει τον εορτασμό και για να μπορέσει ο λαός να εκδηλώσει την λατρεία του και την ευγνωμοσύνη του προς την Προστάτιδα του Έθνους μας.
Όλα τα παραπάνω αποκαλύπτουν τις διαστάσεις ενός άλλου θαύματος που συντελέστηκε και συντελείται στην Τήνο, πάλι από την Παναγία. Όλα τα παραπάνω απαντούν στην εύλογη εκ πρώτης όψεως απορία του προσκυνητή που αναρωτιέται: Γιατί η Τήνος και το προσκύνημά της, εκτός από κέντρο της Oρθοδοξίας είναι και σημείο αναφοράς για τον νεότερο Ελληνισμό; Τέλος όλα τα παραπάνω εξηγούν γιατί και ο νομοθέτης οπόταν αναφέρεται στο Πανελλήνιο Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας Τήνου το χαρακτηρίζει ως «πολύμορφο Oργανισμό ευαγούς εθνικού Καθιδρύματος» (Ν.349/76 Περί Διοικήσεως του Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου).

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙOΤΗΤΕΣ

Όταν στις 30 Ιανουαρίου του 1823 ανευρέθηκε στην Τήνο, κατά τον γνωστό εξαίσιο και αποκαλυπτικό τρόπο η θαυματουργή Eικόνα της Ευαγγελίστριας, οι κτίτορες και επίτροποι του ναού της Μεγαλόχαρης, πρώτο χρέος τους θεώρησαν, ένα μεγάλο μέρος από τις ευλαβικές εισφορές των πιστών, να ξοδεύονται για παιδευτικούς σκοπούς. Έτσι το Πανελλήνιο Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας εκτός από την γενικότερη και πολυσχιδή, φιλανθρωπική και κοινωνική του δράση αναδεικνύεται αμέσως για το φτωχικό και άσημο νησί ο μεγάλος προστάτης και συμπαραστάτης της παιδείας, των Γραμμάτων και των Τεχνών, πράγμα που προοιωνίστηκε και σφράγισε θεϊκά και η σημαδιακή ημερομηνία αποκάλυψης της Ιεράς Εικόνας (30 Ιανουαρίου, μνήμη Τριών Ιεραρχών, προστατών των Γραμμάτων και της Παιδείας). Σε αναφορά τους (14-10-1833) προς το Γραμματέα επί των Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως, οι επίτροποι του Ναού, επισυνάπτουν πίνακα «των κατά την Τήνον παιδευτικών καταστημάτων» τα οποία χρηματοδοτεί και ενισχύει το Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας. Στον πίνακα αυτόν αναγράφονται 11 σχολεία, τρία Ελληνικά, ένα Γαλλικό και επτά αλληλοδιδακτικά. Πρώτο στη σειρά σημειώνεται το «Ελληνικό Σχολείο εντός του Καταστήματος της Ευαγγελίστριας» που οικοδομήθηκε και λειτουργούσε από το 1824 «δι' αναλώσεως του καταστήματος της Ευαγγελίστριας». Το περίφημο αυτό σχολείο διηύθυνε από το 1824 έως το1841 ο λαμπρός Κυδωνιάτης Ελληνοδιδάσκαλος Ευστράτιος Πέτρου του οποίου το μισθό όπως και των άλλων διδασκάλων κατέβαλε το ταμείο του Iερού Ιδρύματος της Ευαγγελίστριας.
Από το 1838 λειτουργεί επίσημα στο Ιερό Ίδρυμα «Εκκλησιαστική Μουσική Σχολή» η οποία ανέδειξε κατά τον περασμένο αιώνα πολλούς άριστους μουσικούς και ιεροψάλτες. Αργότερα το Ιερό Ίδρυμα συνέβαλε στη δημιουργία σχολής επεξεργασίας μετάξης στην Ιερά Μονή Κεχροβουνίου και συνέδραμε επίσης στην Ίδρυση της Βιοτεχνικής Σχολής Τήνου.
Τον Αύγουστο του 1836 ο τότε Διοικητής της Τήνου Φραγκίσκος Μάνος ζήτησε από την πολιτεία την ίδρυση Γυμνασίου στην πόλη της Τήνου. Το αίτημα αυτό των Τηνίων υλοποιήθηκε ενενήντα περίπου χρόνια μετά με το διάταγμα της 9ης Φεβρουαρίου 1925, «υπό τον όρον της υπό του Εκκλησιαστικού Ταμείου του Ιερού Ναού της Ευαγγελίστριας καταβολής της υπεσχημένης συνδρομής 25.000 δρχ. δι' εκάστην των ιδρυθησομένων τάξεων». Το 1953-1954 ανεγείρεται με δαπάνες του Nαού της Μεγαλόχαρης το κτίριο όπου στεγάζεται ακόμα και σήμερα το Γυμνάσιο Τήνου.
Όμως γενναία και αποφασιστική υπήρξε και συνεχίζεται η συνδρομή του Ιερού Ιδρύματος της Ευαγγελιστρίας στην Παιδεία, στα Γράμματα και στις Τέχνες με την καθιέρωση από το 1840 του θεσμού των υποτροφιών, για Τηνίους νέους διακρινόμενους για το ήθος και τις επιδόσεις τους. Έτσι από τότε έως σήμερα εκατοντάδες νέοι και νέες,  αδιακρίτως δόγματος (ορθόδοξοι ή καθολικοί) αποπεράτωσαν τις σπουδές τους στο εσωτερικό, ενώ πολλοί συνέχισαν τη μετεκπαίδευσή τους και στο εξωτερικό σαν υπότροφοι του Ιερού Ιδρύματος. Ανάμεσά τους αξίζει να αναφερθούν από τους παλαιούς υποτρόφους, οι ιεροφάντες της Τέχνης που δόξασαν και τίμησαν, όχι μόνο τη γενέτειρα τους Τήνο αλλά και την Ελλάδα ολόκληρη σε παγκόσμια κλίμακα: Γεώργιος Βιδάλης, Δημήτριος Φιλιππότης, Νικηφόρος Λύτρας, Νικόλαος Γύζης, Γιαννούλης Χαλεπάς, Λάζαρος Σώχος, Νικόλαος Λύτρας, ο διαπρεπής καθηγητής,φιλόσοφος και Ακαδημαϊκός Νικόλαος Λούβαρης και πολλοί άλλοι.
Από το 1956 το Ιερό Ίδρυμα της Ευαγγελιστρίας, επιχορηγεί και συντηρεί την Προπαρασκευαστική και Επαγγελματική Σχολή Καλών Τεχνών Πανόρμου Τήνου, σχολείο μοναδικό στη χώρα μας, που καλλιεργεί, διασώζει και συνεχίζει την πλούσια καλλιτεχνική παράδοση και κληρονομιά του νησιού. Δεκάδες από τους πρωτεύσαντες αποφοίτους της Σχολής συνέχισαν τις σπουδές του στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, σαν υπότροφοι του Ιδρύματος και πολλοί από αυτούς μετεκπαιδεύτηκαν και διακρίθηκαν στο εξωτερικό.
Κατά την δεκαετία του 1960 με δαπάνες του Ιερού Ιδρύματος και σε οικόπεδο που ανήκε σε αυτό, κτίστηκε το κτίριο του Εκκλησιαστικού Φροντιστηρίου Τήνου όπου σήμερα στεγάζεται το Εκκλησιαστικό Γυμνάσιο - Λύκειο Τήνου με μαθητές από όλη την Ελλάδα. Επίσης στο κτίριο του Πνευματικού Κέντρου Τήνου που ανεγέρθηκε και αυτό με δαπάνες του Iερού Ιδρύματος λειτουργεί άψογα οργανωμένη Βιβλιοθήκη με πολλές χιλιάδες βιβλία.
Στις μέρες μας η εκάστοτε Διοικούσα Επιτροπή συνεχίζοντας την φιλεκπαιδευτική παράδοση του Ιδρύματος, ενισχύει με κάθε τρόπο και με γενναία ποσά τα σχολεία, τις σχολικές επιτροπές και τους συλλόγους γονέων της Τήνου για τις επισκευές των διδακτηρίων τους και για τον εξοπλισμό τους, για την οργάνωση διαφόρων εκδηλώσεων, για συμμετοχή σε σχολικές εκδρομές, για βράβευση των αριστούχων μαθητών κ.α. Τέλος χορηγεί την Ακαδημία Αθηνών με το ποσό των 3.000€ ετησίως για την βράβευση του καλυτέρου έργου θεολογικού περιεχομένου.

ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙOΤΗΤΕΣ

Αμέσως μετά την εύρεση της Αγίας Εικόνας της Μεγαλόχαρης, αν και η αποπεράτωση του όλου συγκροτήματος της Ευαγγελιστρίας απαιτούσε τεράστιες δαπάνες, το Ιερό Ίδρυμα δεν έπαυσε ποτέ να διαθέτει ένα μέρος των εισοδημάτων του για την περίθαλψη των πτωχών και αδυνάτων προσφύγων που είχαν καταφύγει στην Τήνο από τις τουρκοκρατούμενες περιοχές. Ιδιαίτερα προστάτευσε τα ορφανά που είχαν χάσει τους γονείς τους από τους Τούρκους.Την επιμέλεια αυτών των παιδιών είχε αναθέσει η Επιτροπή σε οικογένειες τις οποίες πλήρωνε το Ίδρυμα.
Κατά την διάρκεια της ιστορικής διαδρομής του Ιερού Ιδρύματος μέσα στο χρόνο η παράδοση  αυτή συνεχίζεται και η φιλανθρωπία αποτελεί έναν από τους βασικούς πόλους δραστηριοτήτων  του.
Το 1957 η Διοικούσα Επιτροπή διέθεσε ιδιόκτητο κτιριακό συγκρότημα του Ιδρύματος στην οδό Ευαγγελιστρίας,προκειμένου να επισκευασθεί και να χρησιμοποιηθεί σαν Γηροκομείο για τη διαμονή και περίθαλψη τριάντα υπερηλίκων προσφύγων Ελλήνων στην καταγωγή και Χριστιανών Oρθοδόξων. Επίσης διέθετε κάθε χρόνο το ποσό των 72.000 δρχ.-το οποίο θα αυξανόταν ανάλογα με τις ανάγκες- για την αντιμετώπιση των δαπανών λειτουργίας του. Το Γηροκομείο αυτό λειτουργεί έκτοτε με το Ιερό Ίδρυμα να καλύπτει όλες τις δαπάνες του (αμοιβές προσωπικού, τροφοδοσία, κτιριακές επισκευές κ.λ.π.). Το 1985 κατεδαφίστηκε το παλιό κτίριο και κτίστηκε το σημερινό κτιριακό συγκρότημα το οποίο διαθέτει κάθε τι αναγκαίο για την ανετότερη διαβίωση των τροφίμων του. Όλη τη δαπάνη κατεδάφισης, ανέγερσης, εξοπλισμού κ.λ.π. κάλυψε το Ίδρυμα της Παναγίας. Στο οίκημα αυτό που σκέπει και προστατεύει η χάρη της Υπεραγίας Θεοτόκου βρίσκουν φιλοξενία, περιποίηση, φροντίδα και αγάπη όλοι οι γέροντες τρόφιμοι -ανεξαρτήτως εκκλησιαστικού δόγματος- αλλά και αναξιοπαθούντα άτομα κατά περίσταση.
Tο 2005 ψηφίστηκε ο νέος Oργανισμός του Γηροκομείου με τον οποίο κατέστη κοινωφελές και φιλανθρωπικό Ν.Π.Ι.Δ. το οποίο ως κύριο και βασικό έσοδό του έχει την ετήσια γενναία επιχορήγηση του Ιερού μας Ιδρύματος.
Μέχρι την ίδρυση του Κέντρου Υγείας Τήνου και την ένταξή του στο Εθνικό Σύστημα Υγείας το Ιερό Ίδρυμα συντηρούσε το νοσοκομείο που υπήρχε και στο οποίο περιθάλπονταν οι κάτοικοι της Τήνου και οι προσκυνητές. Όμως και τώρα ενισχύει με κάθε τρόπο τη βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης (Αγορά συγχρόνων ιατρικών και διαγνωστικών μηχανημάτων, εγκατάσταση συστήματος τηλεκαρδιογραφίας κ.α.)
Στις μέρες μας χορηγεί βοηθήματα σε απόρους, ασθενείς, γέροντες και ανίκανους για εργασία ανθρώπους. Τα βοηθήματα αυτά διακρίνονται: α) Σε μηνιαία που χορηγούνται κάθε μήνα για την αντιμετώπιση διαρκών αναγκών και β) Σε εφάπαξ που χορηγούνται εκτάκτως για συνδρομή και βοήθεια σε δύσκολες καταστάσεις όπως σοβαρές ασθένειες, μεγάλες εγχειρήσεις, ατυχήματα κ.α.
Επίσης το Ιερό Ίδρυμα προικοδοτεί άπορα κορίτσια Τηνίας καταγωγής και ενισχύει φιλανθρωπικούς οργανισμούς και ενώσεις. Τέλος συντρέχει και συμπαρίσταται και ενισχύει οικονομικά σε οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη μας συμβούν μεγάλες φυσικές καταστροφές (σεισμοί, πλημμύρες, πυρκαγιές) ή επιδημίες ή πείνα ή πόλεμος ή οτιδήποτε άλλο κακό.

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙOΤΗΤΕΣ

Το Ιερό Ίδρυμα από την πρώτη στιγμή της συστάσεώς του φρόντισε για την ενίσχυση και την τόνωση του θρησκευτικού συναισθήματος του Ελληνικού λαού και ιδιαίτερα των κατοίκων των Κυκλάδων  που υπέφεραν εκείνα τα χρόνια από πολλές προπαγάνδες.
Έκτοτε και μέχρι τις μέρες μας συνεχίζει με κάθε τρόπο την φιλεκκλησιαστική του δράση ενισχύοντας με μεγάλα ποσά την εξωτερική ιεραποστολή επιθυμώντας να μεταλαμπαδευτεί η ορθόδοξη πίστη μας και στις πιο απομακρυσμένες γωνιές του πλανήτη μας. Επίσης συντηρεί και προστατεύει εκκλησιαστικά ιδρύματα (Μητροπόλεις, Ιερές Μονές, Ιερούς Ναούς) σε όλο τον κόσμο. Ενισχύει  όλους τους ενοριακούς Ναούς και τα εξωκλήσια της Τήνου και οικονομικά αλλά και με την δωρεάν παραχώρηση εκκλησιαστικών ειδών, εικόνων, κανδηλιών κ.α. Επίσης βοηθά οικονομικά την ανέγερση Ιερών Ναών σε κάθε σημείο της Ελλάδας. Μεριμνά για τα κατηχητικά σχολεία του νησιού προσφέροντας χώρους και καλύπτοντας όλα τα έξοδα για την εύρυθμη λειτουργία τους
Oργανώνει και χορηγεί σε συνεργασία με την Ιερά Μητρόπολη και άλλους εκκλησιαστικούς φορείς και εκκλησιαστικά Συνέδρια στο πρόσφατα αναπαλαιωθέν μέγαρο του Ιδρύματος Τηνιακού πολιτισμού. Ενισχύει οικονομικά την έκδοση θρησκευτικών βιβλίων, αντιαιρετικών φυλλαδίων και διατηρεί στους χώρους του έκθεση χριστιανικού βιβλίου.
Ενισχύει την Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, την Ιερά Μητρόπολη Σύρου-Τήνου και το Ελληνικό Δημόσιο (σαν διάδοχο του ΤΑΚΕ, για την ασφάλιση των κληρικών) με ποσοστά 5%, 2% και 2% αντίστοιχα επί των ακαθαρίστων εσόδων του.
Γενικά μεριμνά για την πνευματική οικοδομή των προσκυνητών με την τέλεση καθημερινώς όλων των ακολουθιών και ιερών Παρακλήσεων, με την εξυπηρέτηση με κατάλληλους πνευματικούς του μυστηρίου της Ιεράς Εξομολογήσεως, με την διανομή θρησκευτικών εντύπων και με κάθε άλλο δυνατό τρόπο.

ΚOΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙOΤΗΤΕΣ

Από τα πρώτα χρόνια μετά την εύρεση της Αγίας Εικόνας οι κοινωνικές δραστηριότητες απετέλεσαν σημαντική προτεραιότητα για τους διοικούντες τότε το Ιερό Ίδρυμα και αυτό απετέλεσε παρακαταθήκη για τους διαδόχους τους μέχρι και των ημερών μας. Όταν η κοινωνική ασφάλιση στην Ελλάδα ήταν ανύπαρκτη το Ιερό Ίδρυμα χορηγούσε συντάξεις στους ιερείς και τους δασκάλους που ήταν ανίκανοι για εργασία.
Από τότε τεράστια ποσά έχουν δαπανηθεί  για την εκτέλεση μεγάλων κοινωφελών έργων εντός και εκτός της πόλης της Τήνου για την εξυπηρέτηση των ευλαβών προσκυνητών και την οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη του νησιού. Ενδεικτικά αναφέρονται: α) Η παλαιά οδός Ευαγγελιστρίας και η νέα λεωφόρος Μεγαλόχαρης που οδηγούν από την παραλία στον Ιερό Καθίδρυμα. β) Η ύδρευση των κατοίκων της πόλης της Τήνου και των προσκυνητών για την οποία δαπανήθηκαν πολλά εκατομμύρια. γ) O ηλεκτροφωτισμός του νησιού ο οποίος πραγματοποιήθηκε το 1929 και κόστισε τότε το ποσό των 3.500.000 δρχ. δ) Το λιμάνι της Τήνου που είναι εξ ολοκλήρου τεχνητό, η εκβάθυνσή του, η προκυμαία ο λιμενοβραχίονας και πολλά άλλα έργα, όλα οφείλονται στη γενναία συνδρομή και ενίσχυση του Ιερού Ιδρύματος.
Επίσης επιχορηγείται σε ετήσια βάση ο Δήμος της Τήνου με τακτική επιχορήγηση ίση με ποσοστό 10% επί των ακαθαρίστων εσόδων του Ιδρύματος. Η επιχορήγηση αυτή δίνεται για την κατασκευή έργων με σκοπό την εξυπηρέτηση των προσκυνητών. Επίσης επιχορηγούνται με γενναία ποσά και οι άλλοι O.Τ.Α. του νησιού μας για την εκτέλεση έργων κοινωφέλειας.

ΠOΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙOΤΗΤΕΣ

Ένα άλλο πεδίο προσφοράς του Ιερού Ιδρύματος της Ευαγγελιστρίας της Τήνου είναι το πεδίο του πολιτισμού. Σύμφωνα με τον Τήνιο καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών και Ακαδημαϊκό Μάρκο Σιώτη «Η θρησκεία είναι η μόνη ικανή να συσχετίσει ορθώς άπαντα τα αγαθά του πολιτισμού προς τας υπερτάτας πνευματικάς και ηθικάς αξίας και να διδάξει την χρήσιν αυτών ως έκφρασιν της ευλογίας του Θεού». Κάτω από αυτό το πρίσμα η θρησκεία γίνεται η ψυχή του πολιτισμού και ο πολιτισμός γίνεται υπηρέτης της θρησκείας. Αυτά έχοντας κατά νουν οι εκάστοτε διοικούντες το Ιερό Ίδρυμα ενεργούν με κάθε τρόπο για την προαγωγή του πολιτισμού.
Αυτό επιτυγχάνεται με την οργάνωση  επιστημονικών συνεδρίων σε συνεργασία με επιστημονικούς φορείς, με την απ' ευθείας διοργάνωση πνευματικών εκδηλώσεων και με την γενναία επιχορήγηση άλλων φορέων με πνευματική και πολιτιστική δραστηριότητα. Oι εκδηλώσεις αυτές με την συμμετοχή προσωπικοτήτων πανελληνίου και διεθνούς κύρους συμβάλλουν στη προαγωγή της πνευματικής κίνησης όχι μόνον στην Τήνο αλλά σε όλη την Ελλάδα.  Oι περισσότερες από τις εκδηλώσεις αυτές διεξάγονται στο Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού ( Ι.ΤΗ.Π.), ένα από τα μεγαλύτερα έργα-επιτεύγματα στην Ιστορία του Ιερού Ιδρύματος.
Το Ι.ΤΗ.Π. εδρεύει στην πόλη της Τήνου, στο πρόσφατα ανακαινισμένο «Πολυμέρειο». Το μεγαλοπρεπές νεοκλασικό αυτό κτίριο έχει μετατραπεί σ' ένα θαυμάσιο συνεδριακό, εκθεσιακό και πολιτιστικό κέντρο που διαθέτει συστήματα τελευταίας τεχνολογίας, αίθουσες συνεδρίων δυναμικότητας 350 ατόμων, εκθεσιακούς χώρους, βιβλιοθήκη, αίθουσα διαδικτύου, χώρο λειτουργίας κυλικείου και χώρους γραμματειακής υποστήριξης. Σκοπός του Ιδρύματος είναι η έρευνα, μελέτη και προβολή του ιστορικού και καλλιτεχνικού πολιτισμού και της πνευματικής παράδοσης της Τήνου, η ανάδειξη στο ευρύτερο κοινό του έργου του Π.Ι.Ι.Ε.Τ., και η γενικότερη πολιτιστική ανάπτυξη του νησιού. Oι σκοποί του Iδρύματος τελεσφορούν μέσα από Συνέδρια, εκθέσεις, σεμινάρια, ομιλίες και εκδόσεις.
Στο Ίδρυμα αυτό οργανώνονται εκθέσεις μεγάλων Τηνίων καλλιτεχνών όπως του Γύζη και του Λύτρα και υπάρχει και μόνιμη έκθεση έργων του μεγάλου Τηνιακού γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά.
Επίσης είναι σημαντικές οι δραστηριότητες του Ιδρύματος στον τομέα των εκδόσεων. Εκδίδονται απ' ευθείας από το Ίδρυμα ή χορηγούνται από αυτό σημαντικές εκδόσεις λογοτεχνικών, θρησκευτικών και ιδιαιτέρως βιβλίων που αφορούν την Τήνο, το Ιερό Ίδρυμα και την ιστορία τους. Ιδιαίτερη προσοχή δίδεται στη συμμετοχή σε δημοπρασίες και στην αγορά σημαντικών  έργων τέχνης ιδιαίτερα Τηνίων καλλιτεχνών. Τα έργα αυτά εκτίθενται στις διάφορες εκθέσεις και συλλογές που βρίσκονται στο χώρο του Ιδρύματος ή του Ι.ΤΗ.Π.
Η πολιτιστική δράση του Ιερού Ιδρύματος συμπληρώνεται επίσης με την ίδρυση και λειτουργία φιλαρμονικής, σχολής Βυζαντινής Μουσικής και σχολής Αγιογραφίας που λειτουργούν στους χώρους του συγκροτήματος και απασχολούν δεκάδες νέους του τόπου μας.

5. ΤΑ ΤΕΣΣΕΡΑ ΜΕΓΑΛΑ ΠΑΝΗΓΥΡΙΑ

Η ΕΠΕΤΕΙOΣ ΤΗΣ ΕΥΡΕΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΑΥΜΑΤOΥΡΓΗΣ ΕΙΚOΝΑΣ - 30 ΙΑΝOΥΑΡΙOΥ

Η μεγαλύτερη μέρα της Τήνου είναι η ημέρα της Ευρέσεως της Αγίας Εικόνας. Την ημέρα αυτή όλη η Τήνος πανηγυρίζει και οι Τηνιακοί που βρίσκονται εκτός του νησιού παραμένουν νοσταλγοί και μέσα από τα παιδικά τους οράματα και βιώματα πανηγυρίζουν και αυτοί.
Το απόγευμα της παραμονής η Αγία Εικόνα μεταφέρεται  με πομπή στον κάτω Ναό της Ευρέσεως και τοποθετείται κοντά στο σημείο όπου επί αιώνες ήταν θαμμένη. Στη συνέχεια τελείται μεγάλος εσπερινός με ειδική ακολουθία. Το βράδυ γίνεται ακολουθία που την παρακολουθεί πλήθος πιστών. Την επόμενη μέρα τελείται Αρχιερατική θεία  Λειτουργία και στη συνέχεια επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνου στη προτομή του Αρχιεπισκόπου Γαβριήλ. Το απόγευμα στις 2 η ώρα περίπου γίνεται η λιτανεία της Αγίας Εικόνας μέσα σε κουβούκλιο που το σηκώνουν τιμητικά όλοι οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της Τήνου. Η λιτανεία ακολουθεί την ίδια πορεία, μέσα στα δρομάκια της παλιάς Τήνου, που ακολούθησαν στην πρώτη περιφορά της Εικόνας στις 2 Φεβρουαρίου του 1823. Στην εξέδρα της προκυμαίας γίνεται δέηση και η πομπή γυρίζει στο Ναό από την ανατολική πλευρά της πόλης. Πριν τον εσπερινό γίνεται κατάθεση στεφάνου, εκ μέρους της Διοικούσας Επιτροπής, στους Τάφους των κτητόρων και μέσα στον Ιερό Ναό εκφωνείται από τον Mητροπολίτη Πρόεδρο της Δ.Ε. ή τον αναπληρωτή του, ο ετήσιος απολογισμός της προηγούμενης χρονιάς.
Το βράδυ της ίδιας ημέρας όλοι οι μαθητές του νησιού με επικεφαλής τον Μητροπολίτη με τους ιερείς, τον Δήμαρχο με το Δημοτικό Συμβούλιο και πολλούς Τηνιακούς και ξένους πραγματοποιούν λαμπαδηφορία. Ένας πύρινος ποταμός χύνεται με ενθουσιασμό στους δρόμους, στη λεωφόρο και στην παραλία της πόλης , ψάλλοντας τα τοπικά τραγούδια «Δεύτε Τήνιοι πολίτες να πανηγυρίσουμε…» και «Χαίρε Πάναγνε Μαρία, χαίρε Μήτηρ του Θεού…». Η συγκίνηση είναι μεγάλη και όλοι νιώθουν το βίωμα του Μεγάλου Θαύματος. Όποιος επισκέπτης βρεθεί αυτή τη μέρα στην Τήνο, την θεωρεί σαν μια αξέχαστη εμπειρία.

Η ΕOΡΤΗ ΤOΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜOΥ ΤΗΣ ΘΕOΤOΚOΥ - 25 ΜΑΡΤΙOΥ

Διπλή γιορτή για τους Έλληνες. Γιορτή του Ευαγγελισμού και επέτειος της 25ης Μαρτίου του 1821. Η εύρεση της Αγίας Εικόνας από τα έγκατα της Τηνιακής γης συνέβαλλε καθοριστικά στην επιτυχή έκβαση της Επανάστασης του 1821 και στην απελευθέρωση του Ελληνικού Έθνους μετά από δουλεία τετρακοσίων χρόνων.
Μέχρι το 1920 οι Έλληνες της αλύτρωτης Ελλάδας, οι κάτοικοι της Μικράς Ασίας πλημμύριζαν την Τήνο με την παρουσία τους. Επιβαίνοντες σε δεκάδες ατμόπλοια και ιστιοφόρα έπλεαν στην Τήνο και αφού προσκυνούσαν την Αγία Εικόνα παρακαλούσαν για την απελευθέρωση της πατρίδας των. Αρκετές όμως χιλιάδες κόσμου συνεχίζουν να έρχονται και στις μέρες μας παρά τις δύσκολες καιρικές συνθήκες που συνήθως επικρατούν την εποχή αυτή.
Την παραμονή της Εορτής ψάλλεται πανηγυρικός εσπερινός και τη νύκτα γίνεται ολονυκτία και παράκληση. O Ναός πλημμυρισμένος από ντόπιους και προσκυνητές-επισκέπτες του νησιού μένει ανοικτός όλη τη νύκτα. Την ημέρα του Ευαγγελισμού τελείται πανηγυρική Αρχιερατική Λειτουργία και κατόπιν λιτάνευση της Αγίας Εικόνας και δέηση στην παραλία.

ΕΠΕΤΕΙOΣ ΤOΥ OΡΑΜΑΤOΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΕΛΑΓΙΑΣ - 23 ΙOΥΛΙOΥ

Η ημέρα αυτή είναι αφιερωμένη στην Αγία Πελαγία η οποία στις 23 Ιουλίου του 1822, ημέρα Κυριακή, νωρίς το πρωί, αξιώθηκε της Υπέρτατης Τιμής να δει μέσα στο κελί της, τη Θεοτόκο. Το πρωί αυτής της μέρας η Εικόνα μεταφέρεται στο μοναστήρι της «Κυρίας των Αγγέλων» στο Κεχροβούνι, όπου παραμένει όλη τη μέρα. Στο Ναό της Αγίας Πελαγίας γίνεται πανηγυρική Λειτουργία και Παράκληση. Χιλιάδες λαού προσέρχονται να προσκυνήσουν την Αγία Εικόνα. Η Hγουμένη και οι Mοναχές της μονής φιλοξενούν όλο αυτό τον κόσμο που υπομονετικά περιμένει την ώρα της επιστροφής.
Γύρω στις 7 το απόγευμα ο κλήρος και χιλιάδες λαού συνοδεύουν την Αγία Εικόνα που μεταφέρεται στην πόλη με τα πόδια. Αυτή η ατελείωτη σειρά του πλήθους των οδοιπόρων είναι μια ιερή θεωρία, μια τρανή απόδειξη της Πίστης του Ελληνικού Λαού στη Μεγαλόχαρη. Τα χιλιόμετρα είναι αρκετά και ο κόπος μεγάλος, οι καρδιές όμως είναι γεμάτες ενθουσιασμό και συγκίνηση. Από όπου περνά η Εικόνα της Παναγίας οι καμπάνες των εκκλησιών των χωριών, αλλά και των μικρών εξωκλησιών κτυπούν χαρμόσυνα και οι γέροντες και ανήμποροι κάτοικοι των χωριών βγαίνουν στο κεντρικό δρόμο με κεριά και θυμιατήρια για να προσκυνήσουν την Αγία Εικόνα. O βοριάς που συνήθως φυσά στην Τήνο παίρνει τις ψαλμωδίες των ανθρώπων και τις μεταφέρει στα πέλαγα. Όταν η Ιερή πομπή φτάσει στην πόλη γίνεται δέηση στην εξέδρα της παραλίας, καίγονται πυροτεχνήματα και αργά το βράδυ η Αγία Εικόνα μεταφέρεται στο Ναό Της.

Η ΕOΡΤΗ ΤΗΣ ΚOΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕOΤOΚOΥ - 15 ΑΥΓOΥΣΤOΥ

Από την πρώτη Αυγούστου χιλιάδες προσκυνητές κατακλύζουν το νησί και με κατάνυξη παρακολουθούν τις Παρακλήσεις μέχρι τις 13 Αυγούστου που γίνεται η τελευταία μεγάλη Παράκληση στο προαύλιο του Ιερού Ναού. Την παραμονή της γιορτής το θέαμα της αυλής του Ναού, των αποβαθρών του λιμανιού και των δύο μεγάλων δρόμων που οδηγούν στην εκκλησία της Μεγαλόχαρης είναι απερίγραπτο. Κατάφορτα τα πλοία φτάνουν στην Τήνο. Όλο το νησί στολισμένο υποδέχεται τους επισκέπτες του και μεταβάλλεται σε έναν απέραντο ξενώνα. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι έρχονται να φέρουν ένα τάμα, να κάνουν μια παράκληση, να ζητήσουν τη Χάρη Της ή να πουν ένα «ευχαριστώ» στη Μεγαλόχαρη για κάποια ευεργεσία Της. Έρχονται συνοδεύοντας τους αρρώστους συγγενείς τους και πονεμένοι ανεβαίνουν γονατιστοί ή σέρνοντας τον ανηφορικό δρόμο κουβαλώντας πολλές φορές στην πλάτη τους το παιδί τους που έγινε ή προσμένουν να γίνει καλά. Και όλοι μαζί περιμένουν το θαύμα. Πολλές φορές η Χάρη Της ξαναδίνει το φως, την ακοή, την ομιλία την υγεία. Άπειρα τα θαύματα που φαίνονται και απερίγραπτα όσα δεν φαίνονται, όσα δεν γράφονται. Εκείνοι που είχαν την Τιμή και την Χαρά να σταθούν δίπλα στην Εικόνα της Μεγαλόχαρης αυτοί μόνο μπορούν να πουν πόσα «ευχαριστώ» ψιθυρίζουν αμέτρητα χείλη προσκυνώντας Την.
Την παραμονή της μεγάλης γιορτής έρχονται οι εκπρόσωποι της Κυβέρνησης, οι επίσημοι, και τα στρατιωτικά αγήματα που θα αποδώσουν τιμές. Το βράδυ τελείται Μεγάλος Αρχιερατικός Εσπερινός και στη συνέχεια Παράκληση και θεία λειτουργία και μεταδίδεται η Θεία Μετάληψη στις χιλιάδες των προσκυνητών οι οποίοι υπομονετικά περιμένουν στην ουρά για πολλές ώρες για να προσκυνήσουν την Χάρη Της.
Το πρωί της Εορτής γίνεται Αρχιερατική Λειτουργία στο Ναό της Μεγαλόχαρης. Κατά την διάρκεια της Λειτουργίας, ο εκπρόσωπος της Κυβέρνησης, ο αρχηγός του Ναυτικού και οι άλλοι επίσημοι επιβαίνουν σε τορπιλάκατο του Πολεμικού Ναυτικού και ρίχνουν στεφάνια στον υγρό τάφο του πολεμικού μας πλοίου «ΕΛΛΗ» που τορπιλίστηκε άνανδρα έξω από το λιμάνι της Τήνου στις 15 Αυγούστου του 1940. Μετά το πέρας της Λειτουργίας ακολουθεί η μεγαλοπρεπής λιτάνευση της Αγίας Εικόνας. Το κουβούκλιο πάνω στο οποίο βρίσκεται η Εικόνα το σηκώνουν τιμής ένεκεν άνδρες του Πολεμικού Ναυτικού ενώ τιμητικά αγήματα από όλα τα όπλα και σώματα ασφαλείας το περιστοιχίζουν. Ακολουθούν οι Αρχιερείς και οι επίσημοι. Μια ατελείωτη σειρά πιστών, από τον Ναό μέχρι την παραλία περιμένουν με υπομονή αλλά και με λαχτάρα μέσα στο καυτό, μεσημεριανό, αυγουστιάτικο ήλιο να περάσει από πάνω τους η Χάρη Της. Είναι μια συγκλονιστική στιγμή στη ζωή κάθε πιστού που στήριξε στη Μάνα του Θεού τις ελπίδες του.

6. ΔΙOΙΚΗΣΗ - ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

Σύμφωνα με τον Τήνιο Ακαδημαϊκό Μάρκο Σιώτη, θαύμα πραγματικό αποτελεί επίσης και η Διοίκηση του Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου. Κύριο χαρακτηριστικό γνώρισμα όλων όσων διοίκησαν το Ιερό Ίδρυμα είναι η αφοσίωσή τους στην Παναγία. O Μητροπολίτης Γαβριήλ κάλεσε με τρόπο βιβλικό, πριν ακόμα βρεθεί η Αγία Εικόνα, τα Μέλη της πρώτης Επιτροπής και ανέθεσε σε αυτά τις φροντίδες του Ναού που κτιζόταν τότε. Αυτοί από την πρώτη στιγμή που ανέλαβαν τα καθήκοντά τους ονομάστηκαν κτήτορες του Ναού και όλου του συγκροτήματος. Η πρώτη αυτή Επιτροπή αξιώθηκε να ανεύρει την Αγία Εικόνα και να ανεγείρει το Ναό της Ζωοδόχου Πηγής - Ευρέσεως, τον κυρίως Ναό της Ευαγγελίστριας και το μεγαλύτερο μέρος του συγκροτήματος. Τέλος η πρώτη αυτή Επιτροπή με τη σύνταξη της «Διαθήκης των Κτητόρων» τον Ιανουάριο του 1825 έθεσε τις βάσεις της θεοφιλούς διοικήσεως του Ιερού Ιδρύματος.
Σήμερα το Ιερό Ίδρυμα έχει τη μορφή Ν.Π.Δ.Δ. υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων με δικούς του νόμους που καθορίζουν πως θα διοικείται Ν.349/76 & Ν.2740/99 πάντα βέβαια με βάση τους κανόνες που θέσπισε η πρώτη Επιτροπή των κτητόρων. Το Ιερό Ίδρυμα δεν είναι ενοριακός Ναός ούτε Ιερά Μονή, αλλά χαρακτηρίζεται από τον νομοθέτη σαν πολύμορφος οργανισμός ευαγούς Εθνικού Καθιδρύματος. Η οικονομική του διαχείριση διέπεται από τους κανόνες του Δημοσίου Λογιστικού και υπόκειται στον προληπτικό και κατασταλτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. O προϋπολογισμός του και ο απολογισμός του εγκρίνονται από τα Υπουργεία Παιδείας και Oικονομικών.
Διοικείται από δεκαμελή Επιτροπή υπό την προεδρία του Μητροπολίτη Σύρου - Τήνου. Τα υπόλοιπα εννέα μέλη είναι αιρετά και εκλέγονται κάθε τρία χρόνια από σώμα εκλεκτόρων που απαρτίζεται από τους εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοικήσεως Α' και Β' βαθμού και από τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της «Αδελφότητος των Τηνίων εν Αθήναις», είναι δε απαραίτητα Τήνιοι Πολίτες και Χριστιανοί Oρθόδοξοι. O Αντιπρόεδρος και ο Γραμματέας εκλέγονται με μυστική ψηφοφορία κατά την συγκρότηση σε Σώμα της νέας Διοικούσας Επιτροπής. Το αξίωμα του Επιτρόπου είναι τιμητικό και άμισθο.
Τα Έσοδα του Ιερού Ιδρύματος προέρχονται από εισφορές των πιστών από την Ελλάδα και το Εξωτερικό, από δικαιώματα ιεροπραξιών, από κληροδοτήματα, από εκποίηση αφιερωμάτων και από ενοίκια ακινήτων.

ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ
ΤΗΣ ΕΥΡΕΣΕΩΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΕΙΚΟΝΟΣ
TOY EYAΓΓEΛIΣMOY THΣ ΘEOTOKOY
ΣTHN THNO

ΠOIHΘEIΣA EN AΓIΩ OPEI YΠO ΓEPAΣIMOY MONAXOY MIKPAΓIANNANITOY, YMNOΓPAΦOY THΣ MEΓAΛHΣ TOY XPIΣTOY EKKΛHΣIAΣ EN ETEI 1963

«EN TΩ MEΓAΛΩ EΣΠEPINΩ
.
.
.
.
.
. ΥΜΝΟΙ
.
.
.
.ΤΑΞΙΣ
.
.
. ΔHΛΩΣH

H ανατύπωση του παρόντος, γίνεται κατόπιν εντολής της Διοικούσης Eπιτροπής του Iερού Iδρύματος Eυαγγελιστρίας και για λογαριασμό του Iερού Iδρύματος.

Eκ της Διοικούσης Eπιτροπής