Έκθεση

XAΙΡΕ ΚΕΧΑΡΙΤΩΜΕΝΗ
Εικόνες από την Συλλογή Βελιμέζη

Μ’ ένα πολύτιμο έκθεμα παρατείνεται η λειτουργία της Εκθέσεως «Χαίρε Κεχαριτωμένη. Εικόνες από την Συλλογή Βελιμέζη», που συνδιοργανώνεται με το Μουσείο Μπενάκη.
Το Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού έχει την μεγάλη τιμή να φιλοξενεί από σήμερα μέχρι την 31η Αυγούστου μια μοναδική εικόνα από το ναό της Κοιμήσεως της Παναγίας των Ψαριανών στην Ερμούπολη Σύρου. Με τη συναίνεση του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου του Ναού και τις ενέργειες του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Σύρου – Τήνου κ.κ. Δωροθέου Β΄, λαμπρύνεται η έκθεση των εικόνων της Συλλογής Βελιμέζη με μία μοναδική εικόνα που αποδίδει την Κοίμηση της Παναγίας, έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου του Κρητός (El Greco).
Η εικόνα συγκαταλέγεται στα ελάχιστα ενυπόγραφα έργα του μεγάλου Κρητικού ζωγράφου που έζησε τον 16ο αιώνα (1541-1614). Η υπογραφή αναφέρει: ΔΟΜΗΝΙΚΟΣ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ Ο ΔΕΙΞΑΣ. Όπως είναι γνωστό στους ειδικούς και στο ευρύτερο κοινό, την εικόνα ανακάλυψε ο επιμελητής αρχαιοτήτων Γεώργιος Μαστορόπουλος το 1983, κατά την καταγραφή κειμηλίων στην εκκλησία της Κοιμήσεως της Παναγίας των Ψαριανών, όπου και φυλάσσεται έως σήμερα.

Σύμφωνα με τα όσα γράφτηκαν στον κατάλογο της Έκθεσης των Εικόνων της Συλλογής Βελιμέζη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το 1997 από την καθηγήτρια Νανώ Χατζηδάκη:
«… Η εικόνα συντηρήθηκε στα εργαστήρια του Βυζαντινού Μουσείου το 1986 από τον Σταύρο Μπαλτογιάννη. Παριστάνεται η Κοίμηση και η Μετάσταση της Παναγίας. Στη νεκρική κλίνη η Παναγία πλαισιώνεται από τους αποστόλους που θρηνούν. Στο κέντρο ο Χριστός σκύβει κρατώντας στα χέρια την ψυχή της, ως σπαργανωμένο βρέφος. Πλαισιώνεται από φωτεινή δόξα με αγγέλους σε μονοχρωμία και τη λαμπρή περιστερά, το Άγιο Πνεύμα, να ίπταται στο κέντρο. Επάνω, μέσα σε νεφέλες που στηρίζουν άγγελοι, η Παναγία αναλαμβάνεται στον ουρανό και παραδίδει τη Ζώνη της στον απόστολο Θωμά που πλησιάζει σε προσκύνηση. Η εξαίρετη διατήρηση της εικόνας αναδεικνύει την άφθαστη τεχνική του μεγάλου κρητικού ζωγράφου που κατέχει άριστα τα διδάγματα της παλαιολόγειας ζωγραφικής, ενώ υιοθετεί σε δευτερεύοντα στοιχεία της σύνθεσης ιταλικά πρότυπα: χαλκογραφίες του Raimondi για τις ανάγλυφες γυναικείες μορφές στο κεντρικό κηροπήγιο, γλυπτά του Μιχαήλ Αγγέλου για τις ανακλινόμενες μορφές των αγγέλων. Πρωτότυπη προσθήκη και γνώριμο στοιχείο της τέχνης του Θεοτοκόπουλου, σε μεταγενέστερα έργα του, αποτελεί η ακτινοβόλος περιστερά που ίπταται πάνω από το κύριο θέμα και κυριαρχεί με το φως που εκπέμπει. »

Είναι σημαντικό το γεγονός ότι η εικόνα αυτή συνεκτίθεται στην Ελλάδα για δεύτερη φορά με το άλλο έργο του Θεοτοκόπουλου, Το Πάθος του Χριστού, της Συλλογής Βελιμέζη, το οποίο ανήκει επίσης στην πρώιμη περίοδο της καλλιτεχνικής του δημιουργίας, πριν από την αναχώρησή του για τη Βενετία (1567/68).
Η λειτουργία της Εκθέσεως λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντος των επισκεπτών παρατείνεται μέχρι την 30η Σεπτεμβρίου.
Οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν ηλεκτρονικά μέσα και να μυηθούν στα μυστικά της κατασκευής, της συντήρησης και της ιστορίας των εικόνων.

Ώρες Λειτουργίας: 10 π.μ. – 2:30 μ.μ. και 7:00 – 9:30 μ.μ.

Συνοδευτικό υλικό Έκθεσης

Κατάλογος της Έκθεσης :
Χαίρε Κεχαριτωμένη. Εικόνες από την Συλλογή Βελιμέζη / Ave Maria. Icons from the Velimezis Collection (ελλην. – αγγλ.), Έκδοση Μουσείου Μπενάκη – Ιδρύματος Τηνιακού Πολιτισμού, σελ. 104.

Επιστημονικός Κατάλογος της Συλλογής, από την Καθηγ. Νανώ Χατζηδάκη :
Εικόνες της Συλλογής Βελιμέζη. (ελλην.), σελ. 500.
Icons. The Velimezis Collection. (αγγλ.), pp. 500.

CD-ROM :
The Conservation of Icons in the Velimezis Collection (αγγλ.)

CD :
Bυζαντινοί Ύμνοι, από την χορωδία του Λυκούργου Αγγελόπουλου

Κάρτες με επιλεγμένες εικόνες