Το καράβι της ελπίδας

ΚΕΡΥΝΕΙΑ

Η Κερύνεια, πρωτεύουσα της ομώνυμης Επαρχίας, είναι η μικρότερη και ομορφότερη πόλη της Κύπρου. Βρίσκεται στις βόρειες ακτές του νησιού, απέναντι από τα παράλια της Τουρκίας.
Από αρχαιοτάτων χρόνων ολόκληρη η περιοχή κατοικήθηκε από Αρχαία φύλα και μέχρι σήμερα, πόλεις και κωμοπόλεις της, φέρουν τις αρχαίες τους ονομασίες. Ολόκληρη η επαρχία χωρίζεται από το υπόλοιπο νησί με την επιβλητική οροσειρά του Πενταδάκτυλου.
Από τα Βυζαντινά χρόνια, τόσο η Πόλη της Κερύνειας, όσο και η οροσειρά, οχυρώθηκαν με κάστρα και αποτέλεσαν την ασπίδα της άμυνας του νησιού. Από το 1974 μέχρι σήμερα, τόσο η πόλη της Κερύνειας, όσο και ολόκληρη η Επαρχία, βρίσκονται κάτω από την κατοχή της Τουρκίας.

ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ

Στις 20 Νοεμβρίου 1965, ο Κερυνειώτης δύτης Αντρέας Καριόλου, ανακάλυψε στο βυθό της θάλασσας, στα ανοικτά της Χρυσοκάβας, μισό μίλι ανατολικά του λιμανιού της Κερύνειας, το ναυάγιο ενός αρχαίου καραβιού της εποχής του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Από το 1967 μέχρι το 1973, αρχαιολογική ομάδα από 54 αρχαιολόγους, δύτες και άλλους επιστήμονες, κάτω από της καθοδήγηση του καθηγητή Michael Katzev, του πανεπιστημίου της Πενσυλβανίας, ανέλκυσαν αυτόν το μοναδικό στον κόσμο αρχαιολογικό θησαυρό, που αποδείχτηκε το καλύτερα διατηρημένο ναυάγιο στον κόσμο, μια και διασώθηκε το 70 % του αρχαίου σκάφους.
Μετά την ανέλκυση και συντήρηση του ναυαγίου, ο καθηγητής του πανεπιστημίου του Texas, Richard Steffy, συναρμολόγησε το καράβι στο Κάστρο της Κερύνειας, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα αιχμάλωτο, μακριά από τους Κερυνειώτες.

ΗΛΙΚΙΑ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΦΟΡΤΙΟ

Το σχετικά μικρό, μήκους μόλις 15 μέτρων, εμπορικό αυτό σκάφος, όπως διαπιστώθηκε με τη μέθοδο Άνθρακα 14, μέρος της γάστρας κατασκευάστηκε πιθανόν το 389 π.Χ., από ξύλο πεύκου Pinus Halepensis. Τα αμύγδαλα που μετέφερε διαπιστώθηκε ότι είχαν συλλεγεί το 288 π.Χ., πράγμα που μας κάνει να πιστεύουμε, πως επρόκειτο για ένα σχετικά μεγάλης ηλικίας σκάφος, που, παρ’ όλες τις 2- 3 επισκευές του, βρισκόταν σε χρήση για 80 περίπου χρόνια πριν βυθιστεί. Η κατασκευή του είχε γίνει με την παραδοσιακή για την εποχή εκείνη μέθοδο « πρώτα μαδέρωμα» , δηλαδή κατασκευάστηκε πρώτα το εξωτερικό μέρος, και μετά ο σκελετός των εσωτερικών « σκαρμών», σε αντίθεση με τη σημερινή μέθοδο « πρώτα σκαρμοί».
Το σκάφος μετέφερε 380 περίπου αμφορείς, οι περισσότεροι από τη Ρόδο και μερικοί από τη Σάμο και την Παλαιστίνη και 29 μυλόπετρες από ηφαιστιογενή περιοχή της Νισύρου. Βρέθηκαν επίσης 4 πιάτα, 4 ποτήρια και 4 ξύλινα κουτάλια ( όσα πιθανόν και τα μέλη του πληρώματος), 5 χάλκινα νομίσματα της εποχής του Δημητρίου του Πολιορκητή ( 306 π.Χ.), φορτίο από 10.000 αμύγδαλα και ίχνη από άλλα τρόφιμα ( φακές, σύκα, σταφύλι, ελιές). Βρέθηκε επίσης ένα μοναδικό εύρημα, ίσως το αρχαιότερο σιδερένιο κλειδί με 8 πλευρικά δόντια, το οποίο πολύ λίγο διαφέρει από τα σύγχρονα παραδοσιακά κλειδιά της υπαίθρου μας.
Στο ναυάγιο δεν βρέθηκαν οποιαδήποτε πολύτιμα αντικείμενα εκτός από 4 κέρματα. Ο λόγος αυτός και το γεγονός ότι στο κάτω εσωτερικό μέρος της γάστρας του βρέθηκαν μερικές αιχμές δοράτων, δημιούργησαν την υποψία για επίθεση πειρατών, σαν αιτία ναυαγίου. Επικρατέστερη όμως άποψη είναι η πιθανή μετατόπιση του φορτίου, λόγω θαλασσοταραχής.

ΚΕΡΥΝΕΙΑ ΙΙ

Το 1985, με πρωτοβουλία του κ. Χάρη Τζάλα, Προέδρου του Ελληνικού Ινστιτούτου Προστασίας Ναυτικής Παράδοσης, και τη βοήθεια των καθηγητών Katzev και Steffy, σε ένα μοναδικό σε έκταση πείραμα ενάλιου αρχαιολογίας, κατασκευάστηκε με την αρχαία μέθοδο ναυπήγησης, στο ναυπηγείο Ψαρού στο Πέραμα στην Ελλάδα, ένα πιστό ομοίωμα του πλοίου Κερύνειας, που ονομάστηκε ΚΕΡΥΝΕΙΑ ΙΙ.
Το Κερύνεια ΙΙ, με πλήρωμα στο οποίο συμμετείχαν και Κερυνειώτες, ταξίδεψε σ’ ολόκληρο τον κόσμο ( Νέα Υόρκη, Σεβίλλη, Αμβούργο, Ιαπωνία κτλ.) και έγινε σύμβολο ελπίδας και επιστροφής για τους Κερυνειώτες και ο πλωτός πρεσβευτής της ιστορίας και του πολιτισμού, όχι μόνο της Κύπρου, αλλά και της Ελλάδας.
Δυστυχώς, ο τρόπος κατασκευής του, αλλά και η φθορά που του επέφερε ο χρόνος δεν του επιτρέπουν σήμερα να συνεχίσει την αποστολή του ταξιδεύοντας στη θάλασσα. Θα συνεχίσει όμως την προσφορά του στον τόπο μας, ως μουσειακό έκθεμα, στο Μουσείο « θάλασσα», στην Αγία Νάπα.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΕΡΥΝΕΙΑ ΧΡΥΣΟΚΑΒΑ

Το 2002, μια ομάδα Κερυνειωτών, υιοθετώντας το όραμα και τις προσπάθειες μερικών μελών του Ναυτικού Ομίλου Κερύνειας, ίδρυσε το Πολιτιστικό Ίδρυμα Κερύνεια Χρυσοκάβα ( η Χρυσοκάβα ήταν αρχαίο εκκλησάκι σε βραχώδη ακτή, ακριβώς απέναντι από το σημείο που ανακαλύφθηκε το ναυάγιο). Σκοπός του, εκτός από τη ναυπήγηση ενός νέου ομοιώματος του καραβιού της Κερύνειας, είναι να εξυπηρετήσει επιπρόσθετα και πολλούς άλλους επιστημονικούς, ερευνητικούς, αρχαιολογικούς, εκπαιδευτικούς, πολιτιστικούς, περιβαλλοντολογικούς και αθλητικούς στόχους, που έχουν σχέση με την Κερύνεια και τη θάλασσα.

« ΚΕΡΥΝΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ»

Το νέο ομοίωμα του καραβιού της Κερύνειας, κατασκευάστηκε με τη σημερινή παραδοσιακή μέθοδο ναυπηγικής, στο Ναυπηγείο « Χαράλαμπος Αυγουστή & Υιοί», το 2002, στη Λεμεσό με χρηματοδότηση της Κυπριακής Κυβέρνησης, της ΚΕΔΚΕ ( Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδος), της NAUTICOS κ.α.
Η τελετή καθέλκυσης, με αναδόχους τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Γλαύκο Κληρίδη, τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κωστή Στεφανόπουλο και την κα. Τασούλα Καριόλου, σύζυγο του αείμνηστου Αντρέα Καριόλου, έγινε στις 10 Νοεμβρίου 2002, στο Καρνάγιο της Λεμεσού, με μία λαμπρή τελετή και στην παρουσία χιλιάδων κόσμου.
Το νέο καράβι τους, οι Κερυνειώτες το ονόμασαν « Κερύνεια- Ελευθερία», σύμβολο ελπίδας για απελευθέρωση της πατρικής γης και επιστροφή στη γενέθλια πόλη της Κερύνειας.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ

Παρόλη τη σχετική μικρή ηλικία του, το Πολιτιστικό Ίδρυμα Κερύνεια Χρυσοκάβα, έχει να επιδείξει μια πλούσια και αξιόλογη δράση, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει και τα πιο κάτω:

- Τη συγκέντρωση χρημάτων και την κατασκευή του « Κερύνεια Ελευθερία»
- Την εκπαίδευση πληρωμάτων.
- Τη σε συνεργασία με ξένα πανεπιστήμια πραγματοποίηση ενός πλούσιου επιστημονικού και ερευνητικού προγράμματος.
- Εκπαιδευτικά προγράμματα σε Νηπιαγωγεία, Δημοτικά Σχολεία, Γυμνάσια, Λύκεια και το Πανεπιστήμιο Κύπρου.
- Παρουσιάσεις και διαλέξεις με προβολές, σε μεγάλο αριθμό ενδιαφερομένων.
- Συνεργασία με ξένες τηλεοράσεις ( Φιλανδίας, RAI Ιταλίας, ZDF Γερμανίας κλπ).
- Ξεναγήσεις και πλεύσεις με το Κερύνεια Ελευθερία ξένων επισήμων.
- Κατασκευή 400 ροδιακών αμφορέων και πείραμα φόρτωσης και στοίβασης.
- Συνεργασία με τις ξένες οργανώσεις ερευνών NAUTICOS και SEAWORD για την ανέλκυση αρχαίου ελληνικού ναυαγίου, που βρέθηκε σε βάθος 3000 μέτρων στα ανοικτά της Πάφου κ.α.


ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Μια άλλη σημαντική δραστηριότητα του Ιδρύματος ήταν η πραγματοποίηση, με το « Κερύνεια Ελευθερία», ενός αυτόνομου και επιστημονικά καταμετρούμενου ταξιδιού στην Ελλάδα, με την ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων, για να μεταφέρει τα συμβολικά δώρα της Κύπρου και των νησιών του Αιγαίου στο Δήμο αθηναίων, οργανωτή των Αγώνων.
Τα ταξίδι άρχισε από το λιμάνι της αρχαίας Αμαθούντας, στις 17 Απριλίου 2004, και αφού πέρασε από την Πάφο και 11 νησιά του Αιγαίου, έφτασε στον Πειραιά στις 15 Μαΐου 2004.
Σε συνεργασία με την ΚΕΔΚΕ, σε κάθε λιμάνι πραγματοποιήθηκε λαμπρή τελετή υποδοχής, με αποκορύφωμα τις τελετές στον Πειραιά και την Αθήνα, όπου παραδόθηκαν και τα συμβολικά δώρα που μετέφερε.
Το ταξίδι μετατράπηκε σε ένα πανελλήνιο πολιτιστικό πανηγύρι, ενώ κατά τη διάρκειά του, πέρα από το ότι αποδείχθηκε το αξιόπλοο του σκάφους, πραγματοποιήθηκε μεγάλος αριθμός πειραμάτων ναυτικής αρχαιολογίας.
Ταυτόχρονα, το συμβολικό του όνομα, το « Κερύνεια Ελευθερία», διαφώτισε για το εθνικό πρόβλημα της Κύπρου, και μετέφερε τον ασίγαστο πόθο των Κερυνειωτών για επιστροφή και δικαίωση.