Του Γιώργου Κιούση–Απόσπασμα από την εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ { 10 Νοεμβρίου 2005

Εκστρατεία για την διάσωση και αναστήλωση του φάρου στη νησίδα Πλανήτης της κοινότητας Πανόρμου, ενός από τα σημαντικότερα σύγχρονα ναυτικά μνημεία της χώρας μας, πραγματοποιούν οι Τηνιακοί.

Για την αποκατάσταση του ιστορικού κτίσματος, που λειτουργούσε από το 1886 έως και το 1945 με φωτοβολία 9μίλια, όταν «αποστρατεύθηκαν» οι τελευταίοι φαροφύλακες, ο Σπύρος Κολλάρος και ο Παρασσός Σαλταμανίκας, παππούς του σημερινού κοινοτάρχη Πανόρμου, απατούνται γύρω στις 140.000 ευρώ.

Για τον σκοπό αυτόν συνεστήθη Επιτροπή Διαχείρισης του έργου, η οποία σε συνεργασία με την Αδελφότητα των Τηνίων εν Αθήναις και τους Συλλόγους Πανορμιτών, Πλατιανών, Μαρλά-Μαμάδου, Βερναδιανών και του Φιλοθηραματικού Γεωργικού Συνεταιρισμού Πανόρμου προετοιμάζει φάκελο βάσει της προκαταρκτικής μελέτης που συνέταξαν-τιμής ένεκεν- οι τοπογράφοι Ευάγγελος και Αλέξανδρος Γλύνης, με σκοπό την εκπόνηση των υπόλοιπων σταδίων Προμελέτης, Οριστικής Μελέτης και Μελέτης Εφαρμογής.

Η νησίδα Πλανήτης βρίσκεται κοντά στο βορειοδυτικό άκρο της Τήνου και αποτελεί την προέκταση της φυσικής λιμενολεκάνης του όρμου Πανόρμου. Έχει έκταση περίπου 125 στρέμματα, περίπου 1700μ. ανάπτυγμα ακτογραμμής. Στο υψηλότερο σημείο της νησίδας βρίσκονται το πέτρινο κτίριο και ο πύργος του φάρου. Το κτίριο αποτελείται από τρεις διαφορετικούς όγκους κτιρίων, τα οποία είναι υλοποιημένα σε συμμετρική διάταξη, με το μεσαίο κτίριο να αποτελεί τον πέτρινο πύργο που οδηγεί στο φανό του φάρου. Το ύψος του πέτρινου πύργου είναι 8 μέτρα. Το ανάγλυφο της περιοχής της νησίδας χαρακτηρίζεται λοφώδες με κλίσεις εύρους από 20% έως και 60%.

Το σχέδιο

Όπως μας είπε ο Κυριάκος Τριγώνης, κοινοτικός σύμβουλος του Πανόρμου ( μαζί με τους Δημήτρη Γασπαρινάτο, Δημήτρη Γρανίκα, Πόπη Παπαδάκη κ.ά), μέλος της Επιτροπής, «προτεραιότητα στο σύνολο των εργασιών αποκατάστασης του κτιρίου του φάρου είναι η άμεση έναρξη εργασιών υποστήριξης και ενίσχυσης του πέτρινου πύργου καθώς και τα δύο παράπλευρα κτίσματα έχουν ήδη καταρρεύσει. Στη συνέχεια και αφού θα έχει ενισχυθεί το κεντρικό κτίριο θα ακολουθήσουν οι εργασίες αποκατάστασης των λοιπών κτισμάτων. Στη νησίδα Πλανήτης δεν υπάρχει δίκτυο διανοιγμένων δρόμων, εκτός από κάποια μονοπάτια ημιονικής χάραξης».

Ο τρόπος πρόσβασης των υλικών στη νησίδα θα γίνει με θαλάσσια μεταφορά έως το σημείο του ορμίσκου και εκφόρτωση των υλικών με μηχανικά μέσα. Στη συνέχεια θα πρέπει να γίνουν οι κατάλληλες αντιστηρίξεις έτσι ώστε να μπορέσουν να εκτελεστούν εργασίες αποκατάστασης χωρίς κίνδυνο για την ασφάλεια των εργαζομένων. Θα χρησιμοποιηθούν τα κατάλληλα ικριώματα για την ανύψωση μεγάλων βαρών, την εκτέλεση ειδικών εργασιών υποστήριξης της κατασκευής, την εκτέλεση εργασιών κατά επιφάνεια ( λιθοδομών, επιχρισμάτων κ.λπ).

Να σημειωθεί ότι στην Τήνο υπάρχουν ακόμη οι φάροι στο Δύσβατο και στη Λιβάδα, μέρος του Ελληνικού Φαρικού Δικτύου, που αριθμεί σήμερα 120 φάρους, μέσης ηλικίας περίπου δύο αιώνων, από τους οποίους μόνο οι 20 βρίσκονται σε καλή κατάσταση, ενώ μέτρια χαρακτηρίζεται η κατάσταση άλλων 30. Στους υπόλοιπους τα σημάδια φθοράς θα είναι σε μεγάλη κλίμακα.

Οι καταστροφές

Οι μεγαλύτερες καταστροφές στο Ελληνικό Φαρικό Δίκτυο προκλήθηκαν κατά την διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου και συγκεκριμένα κατά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων από την Ελλάδα. Το 1940 υπήρχαν 206 πέτρινοι φάροι, ενώ μετά το τέλος του πολέμου απέμειναν σε λειτουργία μόνον οι 19. Σήμερα οι φωτοσημαντήρες έχουν σχεδόν καταργήσει τη χρησιμότητα των φάρων, καθώς είναι πολύ φθηνότεροι, ευκολότεροι στην τοποθέτηση και τη συντήρηση και αναπτύχθηκαν σε ευρεία κλίμακα, σε όλους τους σημαντικότερους θαλάσσιους διαύλους. Έως το 1980 η Υπηρεσία Φάρων απασχολούσε 320 φαροφύλακες, οι οποίοι συντηρούσαν το δίκτυο και προλάμβαναν τις φθορές στα κτίσματα. Σταδιακά ο αριθμός των φαροφυλάκων μειώθηκε και σήμερα δεν ξεπερνούν τους 10. Το υπουργείο Πολιτισμού και οι Εφορείες Νεωτέρων Μνημείων έκριναν ως νεώτερα μνημεία τα κτίσματα των φάρων, τα οποία πρέπει να διατηρηθούν.

Η Υπηρεσία Φάρων του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού (ΓΕΝ), στην οποία ανήκει η ευθύνη για τη διαχείριση του δικτύου, έχει εκπονήσει ένα συνολικό πρόγραμμα συντήρησης και αποκατάστασης όλων των υπαρχόντων κτισμάτων, το οποίο εντάχθηκε στο Γ΄Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, με την έγκριση κονδυλίων ύψους περίπου 4,5 εκατομμυρίων ευρώ για την εκπόνηση ενός πιλοτικού προγράμματος αναπαλαίωσης και αποκατάστασης του δικτύου.

•Ο φάρος του Πανόρμου Τήνου σε σκίτσο του Ζήση Παπαγεωργίου από το βιβλίο του "Ελληνικοί Πέτρινοι Φάροι".

–Απόσπασμα από την εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ { 10 Νοεμβρίου 2005

home